Thema’s > Architectuur

Terwijl op het vlak van de schilderkunst, de muziek, het stripverhaal, de mode, de film en ook dans wel eens uitzonderlijke en richtinggevende prestaties werden en worden neergezet door Belgen, heeft de Belgische architectuur – op een enkele uitzondering na – in het algemeen onopvallend de internationale stromingen gevolgd. Wel bevinden zich op het Belgische grondgebied enkele mooie voorbeelden van die internationale stromingen:

• een van de best bewaarde monumenten uit de vroeg-Romaanse periode is de uit 1046 daterende abdij van Sint-Geertrudis in Nijvel;
• een hoogtepunt uit de Romaanse periode is de Onze-Lieve-Vrouwe-Kathedraal van Doornik;
• de gotiek, die van de dertiende tot en met de vijftiende eeuw de overwegende bouwstijl was, heeft een belangrijk aandeel in het patrimonium: denk maar aan de imposante kathedralen van Mechelen en Antwerpen en de talrijke indrukwekkende stadhuizen (Brugge, Brussel, Damme, Leuven, Oudenaarde), belforten (Doornik, Brugge, Gent), lakenhallen (Brugge, Ieper) en burgerwoningen;
• renaissancistisch zijn het stadhuis en de patriciërswoningen op de Grote Markt van Antwerpen, en het Prinsbisschoppelijk Paleis van Luik;
• de barok kwam, als propagandamiddel voor de contra-reformatie, vooral tot uiting in religieuze architectuur: voorbeelden zijn de St.-Carolus-Borromeuskerk in Antwerpen, de St.-Michielskerk in Leuven, de St.-Pietersabdij van Gent en de O.-L.-Vrouw van Hanswijk in Mechelen. Burgerlijke voorbeelden van de barok zijn de gildehuizen op de Grote Markt in Brussel;
• uit de 18de eeuw dateren rococogebouwen als de Koninklijke Academie van Gent en classicistische gebouwen als St.-Jacob-op-de-Coudenberg in Brussel.

De negentiende eeuw is de eeuw van neostijlen (van neo-classicistisch tot neo-gotisch) en het eclecticisme. Hiertegen reageerden een aantal vooraanstaande architecten met een nieuwe stijl, die in elk land een andere naam kreeg: Modern Style, Liberty Style, Jugendstil, Modernismo, Stile Floreale of Secessionstil. Aan het begin van de twintigste eeuw was België één van de eerste landen waar die nieuwe stijl floreerde, onder de naam Art Nouveau. Bekende – en ook internationaal erkende – architecten uit die periode zijn Henry van de Velde en vooral Victor Horta. Zij zorgden ervoor dat Brussel voor een tijdje (van 1893 tot 1902) een internationaal centrum van vernieuwing kon zijn. mooie voorbeelden van de Art-Nouveaustijl zijn vooral in Brussel te vinden: bij voorbeeld het Tasselhuis, het Van Eetveldehuis, het Hotel Solvay en Horta’s eigen huis.

Sinds de Art Nouveau hebben Belgische architecten op internationaal vlak geen onvergetelijke indruk meer gemaakt. Binnen de grenzen hebben enkelen wel een stevige reputatie; we kunnen hier Stéphane Beel en vooral Bob van Reeth vermelden.